Nadejście wiosny oznacza dla rolników intensywną pracę w gospodarstwie, często od świtu do późnej nocy. Większość upraw w tym czasie wymaga ochrony przed chorobami i szkodnikami. Obecnie rolnicy mają dostęp do wielu narzędzi, począwszy od metod niechemicznych, aż po nowoczesne rozwiązania cyfrowe. Wszystkie z nich pozwalają na zmniejszenie strat w plonach i produkowanie wysokiej jakości żywności, bezpiecznej dla konsumentów. Dopasowanie odpowiedniego sposobu ochrony to niewielki fragment długiej listy wyzwań, przed którymi na co dzień stają polscy rolnicy.

Integrowana ochrona roślin – element zrównoważonego rolnictwa

Integrowana ochrona roślin to nieocenione wsparcie dla rolników w obszarze zrównoważonej ochrony upraw. To podejście polegające na wykorzystaniu wszystkich dostępnych metod ochrony upraw przed organizmami szkodliwymi. Stosowanie zasad integrowanej ochrony roślin jest od 2014 roku prawnym obowiązkiem każdego profesjonalnego użytkownika środków ochrony roślin. Jej celem jest minimalizowanie zagrożenia dla zdrowia ludzi, zwierząt i środowiska naturalnego i jednocześnie utrzymanie populacji chorób i szkodników poniżej progu szkodliwości oraz zabezpieczenie efektywności ekonomicznej produkcji. Takie działania pozwalają ograniczyć stosowanie chemicznych środków ochrony roślin do niezbędnego minimum. Dla rolników integrowana ochrona roślin to narzędzie i droga do zrównoważonego zwiększania produkcji oraz do zmniejszania strat spowodowanych przez owady, chwasty i choroby.

W ramach integrowanej ochrony roślin, rolnicy w pierwszej kolejności korzystają z metod niechemicznych. Dzięki temu możłiwe jest ograniczenie presji na środowisko naturalne oraz ochronę bioróżnorodności środowiska rolniczego.

Wyróżnia się następujące metody niechemiczne:

• agrotechniczne – polegające na wykorzystywaniu mechanicznych sposobów eliminacji szkodliwych organizmów. Zalicza się do nich m.in. usuwanie i niszczenie porażonych części roślin, zbieranie i niszczenie szkodników, czyszczenie ziarna z nasion chwastów, mechaniczne lub ręczne niszczenie chwastów, czy stosowanie różnego rodzaju pułapek.
• fizyczne – to wykorzystywanie np. promieniowania jonizującego oraz wysokich i niskich temperatur.
• biologiczne – oparte na wykorzystaniu naturalnych wrogów i antagonistów szkodników, np. drapieżnych owadów i roztoczy, pasożytniczych błonkówek czy nicieni, a także grzybów, bakterii i wirusów atakujących szkodniki upraw.

Decydującą rolę w integrowanej ochronie roślin odgrywa rolnik, który musi odpowiednio dostosować metody zapobiegania i ochrony do swojej uprawy, uwzględniając zarówno wyniki monitoringu, jak i koszty zastosowanych metod. Więcej na temat integrowanej ochrony roślin dowiesz się z Akademii PSOR.

Nowe technologie w ochronie roślin

Bardziej niż kiedykolwiek wcześniej rolnicy mają obecnie do wykonania ważne zadanie znalezienia równowagi między produktywnością a ochroną środowiska. Jednocześnie by chronić skutecznie swoje uprawy rolnicy muszą mieć dostęp do pełnego zestawu narzędzi w zakresie ochrony roślin. Członkowie Polskiego Stowarzyszenia Ochrony Roślin dokładają starań, by dzięki innowacjom pomóc rolnikom sprostać temu wyzwaniu. Opracowują nie tylko środki ochrony roślin rozumiane jako tradycyjne preparaty, najczęściej chemiczne stosowane w formie oprysków, ale też inne rozwiązania do ochrony roślin. Należą do nich tzw. „konwencjonalne” środki ochrony roślin, biologiczne środki ochrony roślin oraz technologie cyfrowe i precyzyjne.

Narzędzia wspierające rolników w ochronie roślin:

• „konwencjonalne” środki ochrony roślin to produkty często o charakterze syntetycznym, stosowane przez rolników do zwalczania szkodników, chwastów i chorób. Odpowiedzialne stosowanie tych preparatów pomaga rolnikom uprawiać więcej żywności. Stanowią one ważną część integrowanej ochrony roślin, gdzie stosuje się je jedynie w ostateczności. W ostatnich latach nastąpił znaczny spadek ich stosowania i zagrożeń, jakie stwarzają – dzięki zmianie praktyk rolniczych, zwiększonemu wykorzystaniu integrowanej ochrony roślin i nowych narzędzi. Technologia pomogła również uczynić te środki bardziej przyjaznymi dla środowiska, zmniejszając ich wpływ na przyrodę.
• biologiczne środki ochrony roślin zawierają organizmy żywe lub preparaty, które powstały na ich bazie. W obliczu rosnących oczekiwań społecznych wobec rolnictwa i produkcji żywności, biologiczne środki ochrony roślin stanowią potencjalną alternatywę dla „konwencjonalnych” środków. Mają wiele zalet: często są mniej toksyczne dla organizmów niebędących przedmiotem zwalczania i dla środowiska; szybciej rozkładają się w środowisku, zmniejszając ryzyko powstawania pozostałości; mogą także precyzyjniej zwalczać określone szkodniki, chwasty lub choroby, ograniczając potrzebę stosowania preparatów o szerszym spektrum działania. Nasz sektor zobowiązał się zainwestować 4 miliardy Euro do 2030 roku w rozwój nowych biologicznych środków ochrony roślin.
• rozwiązania cyfrowe obejmują technologie takie jak: zdalne monitorowanie upraw, czujniki cyfrowe, drony i analizy oparte na sztucznej inteligencji. Pozwalają rolnikom w efektywnym i zrównoważonym stosowaniu środków ochrony roślin, nawozów i wody, zapewniając jednocześnie wysokie plony. Technologie te umożliwiają także gromadzenie danych w czasie rzeczywistym, które można wykorzystać w systemach cyfrowych i udostępniać, wspierając rolników w podejmowaniu odpowiednich decyzji dotyczących zarządzania uprawami. Wykorzystując narzędzia cyfrowe w produkcji żywności, rolnicy mogą optymalizować zużycie zasobów bez poświęcania plonów.

Precyzyjne technologie przyszłością rolnictwa

W badaniu Precision agriculture in Europe opublikowanym przez Parlament Europejski podkreślono, że metody rolnictwa precyzyjnego mogą prowadzić do zmniejszenia stosowania pestycydów o 20-30% i zmniejszenia obszaru stosowania pestycydów do 50-80%. Biorąc pod uwagę obecne wyzwania i cel, jakim jest dążenie do bardziej zrównoważonej przyszłości, musimy wydajniej produkować żywność, jednocześnie ograniczając emisję gazów cieplarnianych i utrzymując użytkowanie gruntów rolnych na stałym lub niższym poziomie. Dzięki innowacjom, tradycyjne metody produkcji zamieniane są na bardziej efektywne. Rolnictwo staje się coraz bardziej zintegrowane z postępem technologicznym opartym na danych, dążąc tym samym do zrównoważonej produkcji żywności.

Nasz sektor dokonuje znacznych inwestycji w cyfrowe narzędzia dla europejskich rolników. Zobowiązaliśmy się do zainwestowania 10 miliardów Euro do 2030 roku w precyzyjne i cyfrowe technologie. Niedawne badanie wskazuje, że rolnicy uważają cyfrowe rozwiązania za niezbędne do zwiększania produktywności i zrównoważonego rozwoju. Aby osiągnąć cele zrównoważonego rozwoju określone w Europejskim Zielonym Ładzie i strategii cyfrowej UE, zarówno inwestycje prywatne, jak i publiczne mają kluczowe znaczenie dla przyszłości rolnictwa w UE.

Innowacje w obszarze rolnictwa mogą do 2050 roku dostarczyć nawet o 67% więcej żywności w cenach niższych o 50% [1]. Szacunki te ukazują, jak wielkie możliwości wpływu na rozwój świata ma branża rolna, a tym samym wszystkie dziedziny wspierające produkcję żywności, w tym środki ochrony roślin.

Więcej o działaniach jakie podejmujemy w kierunku zrównoważonego rolnictwa piszemy w artykule Branża środków ochrony roślin podejmuje zobowiązania do 2030 roku oraz w raporcie Klimat, środowisko, biznes.

[1] Dane za: Food Security in a World of Natural Resource Scarcity, The Role of Agricultural technologies, raport Międzynarodowego Instytutu Badań nad Polityką Żywieniową (IFPRI), 2014.