Ponad 96% próbek żywności w Europie jest wolne od pozostałości środków ochrony roślin lub zawiera jedynie śladowe ich ilości – takie wnioski płyną z najnowszego raportu Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA).
EFSA opublikowała właśnie raport dotyczący pozostałości pestycydów w żywności dostępnej w Europie. Wyniki obejmują badania ponad 110 tysięcy próbek żywności (zarówno produktów roślinnych, jak i pochodzenia zwierzęcego, nieprzetworzonych, jak i przetworzonych) pobranych w ramach krajowych monitoringów bezpieczeństwa żywności prowadzonych przez państwa członkowskie UE oraz Norwegię i Islandię, przebadanych w 2022 roku. Spośród zbadanej żywności 96,3% próbek spełniło bardzo rygorystyczne normy określone w przepisach. Biorąc pod uwagę, że pobór próbek w ramach tych badań jest poprzedzony analizą ryzyka – aby zwiększyć prawdopodobieństwo wykrycia nieprawidłowości – jest to bardzo dobry wynik, który wskazuje na wysoki stopień bezpieczeństwa żywności dostępnej w Europie.
Przygotowany raport zawiera również wyniki badań produktów dostępnych na polskim rynku. W ramach kontroli przebadano 4 706 próbki – w 39,7% próbek nie wykryto żadnych pozostałości, a 50% zawierało mieszczące się w normach śladowe ilości pozostałości środków ochrony roślin.
EFSA przeprowadziła także analizę wyników otrzymanych w ramach specjalnego programu EU MACP (ang. EU-coordinated multiannual control programme). Program ten obejmuje produkty najczęściej spożywane przez Europejczyków, a próbki są pobierane losowo. Tym razem analizie poddano 12 grup produktów. Były to jabłka, truskawki, brzoskwinie (w tym nektarynki), wino (czerwone i białe), kapusta głowiasta, pomidory, ziarno owsa, ziarno jęczmienia, mleko krowie i tłuszcz wieprzowy oraz różne rodzaje sałaty i szpinaku. Wyniki pokazały, że z 11 727 próbek, 98,4% spełniło rygorystyczne normy.
Środki ochrony roślin to obok lekarstw najbardziej kontrolowana i uregulowana prawnie gałąź przemysłu chemicznego
Środki ochrony roślin podlegają najostrzejszym regulacjom prawnym spośród wszystkich środków chemicznych. Dopuszczone są do użycia dopiero wtedy, gdy niezależni eksperci potwierdzą, że przy prawidłowym zastosowaniu danego środka, jego pozostałości w roślinie są dla konsumenta bezpieczne.
Zawartość ewentualnych pozostałości regulowana jest za pomocą najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości (NDP, ang. MRL). W Unii Europejskiej NDP zostały ustalone przez Komisję Europejską po przeprowadzeniu szczegółowej oceny z udziałemEFSA i państw członkowskich.
NDP nie są granicami bezpieczeństwa toksykologicznego. Należy je traktować jak standardy handle, wyznaczające ustawowo dopuszczalny najwyższy poziom substancji, jaki może się znajdować wewnątrz lub na powierzchni nieprzetworzonych produktów surowych (w tym np. nieobranych ze skórki bananów czy pomarańczy) w efekcie prawidłowego zastosowania preparatu. Innymi słowy, służą do weryfikacji, czy dany środek ochrony roślin został zastosowany prawidłowo, czy też nie. Zatem, nawet jeśli dopuszczalne poziomy są przekraczane, nie musi to oznaczać przekroczenia granicy bezpieczeństwa produktu. NDP są ustalane na tak niskim poziomie, by nawet ich wielokrotne przekroczenie było dla naszych organizmów bezpieczne.
W Polsce nad bezpieczeństwem żywności czuwa cały szereg instytucji, które badają dostępną na naszym rynku żywność w poszukiwaniu niebezpiecznych bakterii, wirusów, szkodliwych substancji. Wraz z innymi krajami Unii Europejskiej Polska należy do systemu wczesnego ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszach (RASFF). W przypadku wykrycia produktów, które mogą potencjalnie zagrażać ludziom lub zwierzętom uruchamiane są procedury zabezpieczające zdrowie konsumentów. Przykładowo, jeżeli w danym produkcie przekroczone zostaną dopuszczalne poziomy pozostałości środków ochrony roślin, przeprowadzona zostaje ocena ryzyka i w razie potrzeby produkt jest wycofywany z rynku.
Więcej na temat pozostałości pestycydów w żywności piszemy tutaj: Bezpieczna żywność – co to takiego?
