W najbliższym czasie wprowadzona zostanie w Polsce Rozszerzona Odpowiedzialność Producenta (ROP). Do wdrożenia nowych obowiązków zobowiązuje Polskę przyjęty w 2018 roku unijny pakiet odpadowy.
ROP zakłada – w uproszczeniu – że producent bierze odpowiedzialność finansową za pełen cykl życia produktu, nie kończąc na samej sprzedaży konsumentowi, a na partycypacji w kosztach pozbycia się odpadu opakowaniowego. Innymi słowy producent partycypuje w kosztach selektywnej zbiórki, segregacji i recyklingu.
Odpady komunalne vs. odpady z działalności gospodarczej
Obok produktów, które używamy codziennie w naszych domach, zdarza się nam również stosować te kupowane raz na jakiś czas, np. farby, oleje, kleje, środki ochrony roślin do naszego ogrodu. Są to właśnie odpady specjalne wymagające odpowiedniego traktowania. Jednak dopóki stosujemy je w naszych domach, stają się one częścią tzw. odpadów komunalnych. Gminy organizują specjalne punkty zwrotu takich odpadów – tzw. PSZOK-i, gdzie można je nieodpłatnie zdać i nie przejmować się ich dalszym zagospodarowaniem.
Wyjątkiem od tej ogólnej zasady stanowią opakowania po środkach ochrony roślin. W tym przypadku opakowania takie trzeba zwrócić do sklepu, najlepiej tam, gdzie zostały kupione. W przypadku amatorskiego stosowania środków ochrony będą to małe ilości opakowań. Znacznie łatwiej jest zatem puste opakowanie przechować i oddać przy okazji.
Dużo bardziej komplikuje się sprawa w przypadku stosowanych produktów w działalności rolniczej. Z tej powstaje kilka tysięcy ton odpadów rocznie, które trzeba zagospodarować.
ROP w praktyce, czyli jak to zrobili producenci środków ochrony roślin
I tu mamy ciekawą sytuację. W trakcie, gdy rynek dyskutuje o tym, jak powinien wyglądać ROP, ile powinien kosztować, – jest w Polsce branża, która konsekwentnie i nieprzerwanie, już od 17 lat, realizuje ROP dla wprowadzanych do obrotu produktów. Mowa o Systemie Zbiórki Opakowań PSOR.
Początki Systemu sięgają roku 2004, kiedy to czołowi producenci i importerzy środków ochrony roślin wystąpili z inicjatywą powołania systemu zajmującego się zbieraniem i zagospodarowaniem odpadów opakowaniowych po produktach wprowadzanych przez nich na rynek. Stworzyli w ten sposób bezpłatne i łatwe narzędzie dla swoich klientów, umożliwiające pozbycie się opakowań po zużytych produktach w sposób odpowiedzialny i bezpieczny dla środowiska.
System PSOR jest systemem dojrzałym, przeszedł szereg reorganizacji związanych ze zmianami prawnymi i operacyjnymi na rynku odpadów. Niezależnie od wyzwań zawsze zmianom tym przyświecał jeden cel – zapewnienie rolnikom i sklepom odbioru opakowań po środkach ochrony roślin. Od 2004 roku nieustannie realizujemy to zobowiązanie.
System PSOR już od 17 lat realizuje ROP. W 2004 roku producenci dobrowolnie rozszerzyli swoją odpowiedzialność za produkt, uruchamiając pilotażową zbiórkę opakowań po produktach, które wprowadzają na rynek. Już w czwartym roku zbiórki osiągnęliśmy poziom blisko 60% masy wprowadzonych opakowań i od tego czasu nieustannie pracujemy, aby maksymalizować zbiórkę. 2019 rok był dla Systemu kluczowy. Z jednej strony pod względem wyzwań, jakimi były problemy z dostępnością instalacji zapewniających recykling i odzysk opakowań po produktach niebezpiecznych. Z drugiej strony udało nam się uzyskać najwyższą pod względem udziału procentowym i masy liczbę zebranych opakowań. Wyniosła ona 2 mln 225 tys. kg, co stanowi 75% masy wprowadzonej przez wprowadzających zrzeszonych w Systemie PSOR. Z kolei 2020 rok – z uwagi na pandemię COVID-19 – wymagał dostosowania się do nowej sytuacji. Zbiórka opakowań nie została zatrzymana. Działaliśmy prężnie przez cały rok. Odebraliśmy łącznie 2 mln 200 tys. kg opakowań, co stanowiło ponad 67% masy wprowadzonej przez uczestników Systemu.
System PSOR nie odniósłby sukcesu bez zaangażowania: użytkowników środków ochrony roślin, którzy coraz chętniej uczestniczą w zbiórce opakowań, ponad 4 tys. sklepów i hurtowni, które nie tylko zbierają opakowania, lecz także pomagają nam w edukowaniu użytkowników na temat zasad zbiórki i dokładnego płukania opakowań, operatora Systemu odpowiadającego za zbiórkę i bezpiecznie utylizującego opakowania oraz pracowników Operatora, którzy odbierają opakowania ze sklepów i gospodarstw rolnych, uczestników Systemu, producentów i importerów działających na rzecz funkcjonowania i propagowania Systemu.
Polskie Stowarzyszenie Ochrony Roślin – koordynator Systemu PSOR bierze aktywny udział w dyskusji o ROP i działa na rzecz utrzymania Systemu w formie, w jakiej będzie on nadal bezpiecznym i otwartym sposobem na zagospodarowanie opakowań po środkach ochrony roślin.
