Współczesny rolnik to specjalista w wielu dziedzinach. Prowadząc gospodarstwo wykorzystuje więc różne narzędzia – każde z nich podlega innym regulacjom. Jednym z jego narzędzi pracy są m.in. środki ochrony roślin, których stosowanie podlega szczególnym zasadom.
Środki ochrony roślin należą do grupy substancji podlegających ścisłym regulacjom prawnym. Procedura zatwierdzania każdego z nich jest złożona co gwarantuje, że na rynek trafiają wyłącznie produkty bezpieczne przy prawidłowym stosowaniu. Krajowym oraz unijnym regulacjom podlega również przechowywanie środków ochrony roślin. Wśród aktów normatywnych jest m.in. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dn. 22 maja 2013 roku w sprawie postępowania przy stosowaniu i przechowywaniu środków ochrony roślin. Praktyczne rozwiązania w tym zakresie podaje natomiast Kodeks Dobrej Praktyki Organizacji Ochrony Roślin.
Jak należy przechowywać środki ochrony roślin?
Przede wszystkim środki ochrony roślin powinny być przechowywane w oryginalnych opakowaniach, z zachowaną etykietą – instrukcją stosowania, zwyczaj w temperaturze nie niższej niż 0˚C i nie wyższej niż 30˚C. Należy je przechowywać pod kluczem, aby uniemożliwić dostęp osobom niepowołanym, w szczególności dzieciom oraz w taki sposób, aby nie dopuścić do skażenia wód (powierzchniowych i podziemnych) i gruntu oraz do przedostania się preparatów do kanalizacji. W związku z tym w każdym gospodarstwie powinno być wydzielone i oznaczone miejsce do przechowywania środków ochrony roślin. W przypadku większych ilości preparatów będzie to magazyn, natomiast mniejsze ilości możemy przechowywać w szafce wykonanej z trwałego, niepalnego, nienasiąkliwego i łatwo zmywalnego materiału. Miejsce to powinno być usytułowane w odległości co najmniej 20 metrów od studni i cieków wodnych – o ile środki ochrony roślin nie są przechowywane na utwardzonej, nieprzepuszczalnej dla cieczy nawierzchni.
Należy pamiętać, że razem ze środkami ochrony roślin możemy przechowywać jedynie przedmioty i akcesoria, które są bezpośrednio związanie z tymi preparatami lub są nimi zanieczyszczone:
- puste opakowania po zużytych środkach ochrony roślin – w specjalnie do tego celu przeznaczonym pojemniku,
- preparaty niepełnowartościowe i w cieknących opakowaniach oczekujące na przekazanie do utylizacji – w pojemniku na skażone materiały,
- naczynia i narzędzia służące do odmierzania preparatów i przygotowania cieczy użytkowej (menzura, waga, wiaderko, łopatka, mieszadło) – ustawione na wygodnym blacie,
- narzędzia do neutralizacji rozlanych lub rozsypanych preparatów,
- skażone materiały użyte w sytuacjach awaryjnych oraz zużytą odzież ochronną (kombinezony, rękawiczki, maski) – w pojemniku na skażone materiały,
- części i podzespoły opryskiwacza (np. rozpylacze, wkłady filtrów, manometry, węże, przewody cieczowe i inne elementy zanieczyszczone środkami ochrony roślin.
W magazynie nie można przechowywać m.in. żywności, napojów, pasz, środków czystości, paliw i innych produktów wykorzystywanych w gospodarstwie. Również czysta odzież ochronna powinna być przechowywana poza magazynem.
A co z preparatami biologicznymi?
Biologiczne środki ochrony roślin, w szczególności te, które zawierają żywe mikroorganizmy, często mają specyficzne wymagania odnoście do przechowywania. Przykładowo, optymalny zakres temperatury w magazynie może być węższy i wynosić od 4°C do 20°C. W etykiecie-instrukcji biologicznych środków ochrony roślin możemy znaleźć takie wskazówki, jak „chronić przed bezpośrednim dostępem promieni słonecznych” czy „chronić przed mrozem”. Przechowywanie tych produktów w nieodpowiednich warunkach może wpłynąć negatywnie na ich jakość i skuteczność.
Jak prawidłowo urządzić magazyn?
Magazynowanie w wilgotnym, niewentylowanym pomieszczeniu może doprowadzić do uszkodzenia opakowań papierowych jak również naklejonych etykiet, a w wypadku zamarzania lub przegrzewania produktu – do zmiany jego charakterystyki fizycznej lub chemicznej i nieprzydatności do stosowania. Z tego względu pomieszczenie do przechowywania środków ochrony roślin powinno być tak urządzone, aby zapewnić jednocześnie wymuszoną wentylację, niską wilgotność i zabezpieczenie przed zamarzaniem produktów w okresie zimowym czy przegrzewaniem w okresie letnim.
Ściany, dach oraz drzwi powinny być wykonane z materiałów ognioodpornych, a stalowe elementy nośne powinny być zabezpieczone przed wysoką temperaturą. Betonowa lub wyłożona terakotą, gładka posadzka z kratką ściekową podłączoną do zamkniętego zbiornika na płynne odpady chemiczne pozwoli na utrzymanie czystości i zapobiegnie niekontrolowanemu przedostaniu się środków ochrony roślin do środowiska.
Półki na których ustawiamy środki ochrony roślin powinny być wykonane z nienasiąkliwego materiału, pozbawione ostrych krawędzi i elementów mogących uszkadzać opakowania. Preparaty na półkach powinny być posortowane wg przeznaczenia i stopnia toksyczności. Opakowania ciężkie ustawiamy niżej, lżejsze – wyżej a preparaty sypkie umieszczamy nad preparatami płynnymi.
Jak przygotować się na sytuacje awaryjne?
Magazyn środków ochrony roślin trzeba wyposażyć w sztuczne oświetlenie, gaśnicę i instrukcję BHP z numerami telefonów. Bardzo przydatne w wielu sytuacjach jest również prowadzenie i bieżące aktualizowanie ewidencji preparatów znajdujących się w magazynie. Aby przygotować się na szybkie zlikwidowanie skutków ewentualnego rozlania lub rozsypania środków ochrony roślin, w wyznaczonym miejscu przechowujemy w stanie gotowym do użycia: ręcznik papierowy, szczotkę, szufelkę, pojemnik z trocinami lub specjalnym absorbentem), torby plastikowe i pojemnik na skażone materiały. W razie rozlania preparatu nie spłukujemy go, ale zasypujemy trocinami lub piaskiem a następnie zbieramy wszystko za pomocą szczotki i szufelki, i umieszczamy w pojemniku na skażone materiały.
W razie pożaru lub zalania magazynu wodą postępujemy racjonalnie i z rozwagą – natychmiast wzywamy straż pożarną i podejmujemy działania mogące zmniejszyć skutki pożaru. Jednocześnie unikamy stosowania nadmiernej ilości wody, aby do minimum ograniczyć jej spływ do zbiorników i ujęć wody.
Co zrobić z opakowaniami po zużytych środkach ochrony roślin?
Odpowiedzialne korzystanie z środków ochrony roślin to także właściwe zagospodarowanie opakowań po zużytych produktach. Zgodnie z polskim prawem, użytkownicy środków ochrony roślin toksycznych i bardzo toksycznych dla organizmów wodnych lub ludzi, są zobowiązani do zwrotu opakowań po tych produktach do sklepu. Najlepiej oddać opakowania po środkach ochrony roślin do sklepu, w którym zostały zakupione. W praktyce każdy sklep, który prowadzi sprzedaż środków ochrony roślin ma obowiązek przyjąć puste opakowanie, o ile są one odpowiednio przygotowane (opróżnione, trzykrotnie wypłukane, suche oraz czyste). Nie ma konieczności okazywania paragonu czy też faktury. Sklepy zarejestrowane jako punkty odbioru znajdziesz na stronie Systemu Zbiórki Opakowań PSOR.
