W ciągu pięciu ostatnich lat w Unii Europejskiej nie zatwierdzono żadnej nowej substancji czynnej środka ochrony roślin, a wycofano aż 82 substancje chemiczne[i] i 21 substancji biologicznych. Zmniejszająca się liczba dostępnych chemicznych środków do ochrony upraw to jedno z wielu wyzwań przed którymi stoją polscy rolnicy. W portfolio wielu firm przybywa preparatów biologicznych o różnorodnym zastosowaniu. O czym warto pamiętać i na co zwrócić uwagę podczas zakupów, aby trafnie wybrać preparat biologiczny? Tego dowiesz się z poniższego artykułu.
Sytuacja na rynku preparatów biologicznych
W parze z klasyczną, chemiczną ochroną roślin powinny iść nowe rozwiązania, w tym ochrona biologiczna. Z roku na rok rynek preparatów biologicznych stale się rozwija i wciąż pojawiają się nowe produkty. Jednak choć ich potencjał jest bardzo duży, ich stosowanie jest wciąż ograniczone. Co więcej sytuacja preparatów biologicznych nie jest do końca uregulowana, przez co pojawiają się na rynku „produkty garażowe”, w przypadku których na pierwszy rzut oka trudno ocenić, czy ma się do czynienia z biostymulatorem, biologicznym środkiem ochrony roślin czy innym produktem. Przed zakupem preparatu biologicznego warto zweryfikować z jakim produktem mamy konkretnie do czynienia.
Na podstawie obecnych regulacji prawnych, wśród produktów dostępnych na polskim rynku można wyróżnić:
- Nawozowe produkty mikrobiologiczne – zdefiniowane w Ustawie z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu.
- Biostymulatory – wprowadzane na rynek polski zgodnie z przepisami Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1009 z dnia 5 czerwca 2019 r. ustanawiającego przepisy dotyczące udostępniania na rynku produktów nawozowych UE.
- Stymulatory wzrostu – zdefiniowane w Ustawie z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu.
Zatem w polskim prawodawstwie brakuje definicji takich pojęć, jak:
- biologiczne środki ochrony roślin,
- biostymulatory,
- bionawozy,
które w potocznym języku występują bardzo często. Zatem o czym warto wiedzieć podejmując decyzję o zakupie poszczególnych preparatów biologicznych – podpowiadamy poniżej.
Biologiczne środki ochrony roślin
Zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym, nie istnieje prawna definicja biologicznych środków ochrony roślin. Produkty wprowadzane na rynek polski, zawierające mikroorganizmy przechodzą taką samą ścieżkę badań i rejestracji jak chemiczne środki ochrony roślin oraz są rejestrowane przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi jako środki mikrobiologiczne. Ich rolą jest przede wszystkim ochrona roślin przed organizmami szkodliwymi. W łatwy sposób sprawdzić można czy oferowany produkt jest środkiem mikrobiologicznym korzystając z wyszukiwarki na stronie Ministerstwa.
Zwróć uwagę podczas zakupu: funkcją biologicznych środków ochrony roślin jest ochrona przed organizmami szkodliwymi, dlatego wybierz te produkty, kiedy chcesz chronić swoje rośliny. Podczas zakupu sprawdź etykietę produktu oraz upewnij się, że jest to środek biologiczny, a nie biostymulator czy inny preparat biologiczny sprawdzając rejestr środków MRiRW.
O tym jak prawidłowo korzystać z biologicznych środków ochrony roślin, na co zwrócić uwagę i jak sobie nie zaszkodzić stosując takie produkty, pisaliśmy w artykule Jak nie stracić pieniędzy stosując biologiczne środki ochrony roślin?
Biostymulatory
Rolą biostymulatorów jest wspomaganie naturalnych procesów życiowych roślin oraz zwiększanie ich odporności na stresy abiotyczne, np. suszę, zbyt wysokie lub zbyt niskie temperatury czy zasolenie. Biostymulatory są wprowadzane na polski rynek zgodnie z przepisami Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1009 z dnia 5 czerwca 2019 r. ustanawiającego przepisy dotyczące udostępniania na rynku produktów nawozowych UE. Zgodnie z Rozporządzeniem wyróżnia się “biostymulatory mikrobiologiczne” i “biostymulatory niemikrobiologiczne”. Biostymulatory mikrobiologiczne mogą zawierać jedynie określone szczepy mikroorganizmów (Azotobacter spp., Grzyby mikoryzowe, Rhizobium spp., Azospirillum spp.). Biostymulatory niemikrobiologiczne natomiast to produkty inne niż biostymulatory mikrobiologiczne, co oznacza, że w swoim składzie nie zawierają pożytecznych mikroorganizmów. Mogą za to zawierać komponenty organiczne, nieorganiczne czy organiczno-mineralne.
Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu określa definicję “stymulatora wzrostu”, który jest związkiem organicznym, mineralnym lub jego mieszaniną, wpływającym korzystnie na rozwój lub inne procesy życiowe roślin. Ustawa nie określa jednak prawnego pojęcia “biostymulator”.
Zwróć uwagę podczas zakupu: Jeżeli zdecydujesz się na zakup biostymulatora sprawdź na etykiecie lub instrukcji czy jest to biostymulator (mikrobiologiczny lub niemikrobiologiczny) wprowadzony na rynek zgodnie z przepisami rozporządzenia unijnego 1009/2019 czy zgodnie z przepisami krajowymi jako stymulator wzrostu.
Bionawozy i nawozowe produkty mikrobiologiczne
Funkcją nawozów w tradycyjnym tego słowa znaczeniu jest dostarczanie roślinom niezbędnych składników pokarmowych. Jednak dla niektórych innowacyjnych produktów które są oferowane rolnikom taka definicja nie wystarcza.
Wprowadzenie nawozów na rynek regulowane jest w Polsce Ustawą z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu. Zgodnie z Ustawą wyróżnia się:
- Nawozy mineralne, czyli nawozy nieorganiczne, powstające w procesie przerobu surowców mineralnych.
- Nawozy naturalne, czyli nawozy pochodzące od zwierząt gospodarskich, np. Obornik.
- Nawozy organiczne, czyli nawozy powstałe z substancji organicznych, w tym np. kompost.
- Nawozy organiczno-mineralne, które stanowią mieszaniny nawozów organicznych i mineralnych.
Choć termin „bionawozy” nie jest obecnie uregulowany prawnie, na rynku pojawia się wiele produktów pod tą nazwą. Mianem „bionawozów” określa się produkty na bazie surowców organicznych, różniące się od pozostałych nawozów tym, że zawierają dodatek wyselekcjonowanych szczepów pożytecznych organizmów.
Definicja nawozowych produktów mikrobiologicznych przedstawiona jest w Ustawie z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu. Produkty te zawierają wyłącznie mikroorganizmy, a ich rolą jest poprawa aktywności biologicznej gleby lub stymulacja procesów odżywiania roślin lub grzybów. Nawozowe produkty mikrobiologiczne wpisywane są do wykazu prowadzonego przez Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa na podstawie określonej procedury. Na liście znajdują się obecnie 292 produkty.
Bionawozy różnią się od nawozowych produktów mikrobiologicznych między innymi funkcją działania. Choć oba rodzaje produktów zawierają pożyteczne mikroorganizmy, funkcją bionawozu jest dostarczenie roślinom niezbędnych składników pokarmowych, a funkcją nawozowego produktu mikrobiologicznego jest m.in. poprawa efektywności przyswajania składników pokarmowych.
Zwróć uwagę podczas zakupu: jeżeli chcesz dostarczyć swoim roślinom składników pokarmowych i jednocześnie wzbogacić glebę w materię organiczną wybierz bionawóz. Sprawdź skład takiego produktu – jaką substancję organiczną i jakie mikroorganizmy zawiera. Jeżeli chcesz, aby twoje rośliny lepiej przyswajały składniki pokarmowe wybierz nawozowy produkt mikrobiologiczny. Sprawdź dostępne produkty na liście IUNG.
Czego potrzebuje rynek preparatów biologicznych
Rynek preparatów biologicznych to z jednej strony poszerzenie palety dostępnych dla rolnika produktów i zapewnienie kolejnego narzędzia we współczesnej ochronie roślin. Zwłaszcza w obliczu obecnych wyzwań, przed którymi stoją rolnicy. Z drugiej strony czasami trudno odnaleźć się wśród dostępnych na rynku preparatów.
Aby wspierać dalszy rozwój rynku preparatów biologicznych potrzebne jest wprowadzenie definicji prawnych na poziomie krajowym dla takich terminów jak biologiczne środki ochrony roślin, biostymulatory czy bionawozy. Brak jednolitych definicji utrudnia wybór odpowiednich preparatów oraz sprzyja pojawianiu się na rynku produktów o niejasnym przeznaczeniu i trudnym do weryfikacji składzie. Konieczne są także działania edukacyjne skierowane do rolników i doradców, aby zwiększyć świadomość dotyczącą bezpiecznego i skutecznego stosowania tych preparatów. PSOR podejmuje działania mające na celu uporządkowanie stanu prawnego w kontekście definicji poszczególnych produktów biologicznych.
[i] Źródło: CropLife Europe
