Jednym z założeń integrowanej ochrony roślin jest ochrona i wykorzystanie organizmów pożytecznych do walki z organizmami szkodliwymi. Ich obecność w uprawach wspiera naturalną regulację liczebności agrofagów, zmniejszając potrzebę stosowania środków ochrony. Żeby w pełni wykorzystać ich potencjał, trzeba najpierw zrozumieć ich rolę, nauczyć się je rozpoznawać i tworzyć warunki sprzyjające ich rozwojowi Jak to zrobić w praktyce? O tym piszemy w dzisiejszym artykule.
Ochrona zaczyna się od obserwacji
Skuteczna ochrona upraw wymaga regularnych lustracji, które pozwalają ocenić poziom zagrożenia ze strony agrofagów, ale też zidentyfikować obecność organizmów pożytecznych. Przykładowo, obecność pożytecznych drapieżców – biedronek, złotooków czy pasożytniczych błonkówek, może ograniczyć konieczność stosowania insektycydów. Warto zwracać uwagę także na zapylacze. Obecność na polu uprawnym pszczół miodnych, pszczół samotnic i innych dziko żyjących owadów zapylających wpływa na wyższy i lepszej jakości plon. W przypadku rzepaku plon nasion może wzrosnąć nawet o 30%. Zapylanie roślin przez zapylacze poprawia również masę, energię i zdolność kiełkowania nasion.
Warto nauczyć się rozpoznawać zarówno dorosłe formy, jak i stadia larwalne organizmów pożytecznych. Ta wiedza ułatwia ocenę sytuacji na polu i podejmowanie trafniejszych decyzji w ochronie roślin. Więcej na temat pożytecznej fauny i ich roli przeczytasz w artykule Jak organizmy pożyteczne wspierają ochronę upraw?
Integrowana ochrona roślin w praktyce: zadbaj o miejsce dla organizmów pożytecznych
Pożyteczne organizmy potrzebują miejsc do bytowania, żerowania i zimowania. Owady zapylające potrzebują dostępu do roślin pyłko- i nektarodajnych, które stanowią dla nich główne źródło pokarmu. Z kolei drapieżne chrząszcze (np. biedronki) i błonkówki, które chętnie żywią się mszycami, czerwcami, roztoczami czy larwami muchówek szukają miejsc do schronienia i zimowania – najlepiej tam, gdzie mikroklimat pozostaje stabilny i niezakłócony przez intensywne zabiegi agrotechniczne.
W praktyce oznacza to, że warto:
- pozostawić miedze, pasy zadrzewień i roślinność przy rowach,
- stworzyć oczka wodne i pasy kwietne z rodzimych gatunków roślin,
- ograniczać ingerencję w enklawy, które mogą stanowić naturalne siedliska pożytecznych zwierząt.
Tworząc takie miejsca, wspierasz bioróżnorodność i tworzysz otoczenie gospodarstwa, które z czasem może zmniejszyć zapotrzebowanie na użycie środków chemicznych.
Zanim sięgniesz po środki ochrony roślin – sprawdź, czy to konieczne
Stosowanie środków ochrony roślin to decyzja, która powinna być uzasadniona pod kątem ekonomicznym i środowiskowym. Integrowana ochrona roślin zakłada, że zabieg chemiczny wykonuje się w momencie, gdy inne metody (agrotechniczne, mechaniczne, biologiczne) okazały się niewystarczające.
Co warto sprawdzić przed podjęciem decyzji o zabiegu?
- Czy liczba szkodników przekroczyła próg ekonomicznej szkodliwości?
Progi znajdziesz między innymi w metodykach Instytutu Ochrony Roślin – PIB. - Dane na temat rozprzestrzeniania się agrofagów np. na Platformie Sygnalizacji Agrofagów.
Jeśli zabieg chemiczny jest konieczny:
- wybieraj selektywne środki bezpieczne dla organizmów pożytecznych,
- stosuj środek ochrony roślin ściśle z instrukcją na etykiecie,
- jeśli to możliwe, ogranicz powierzchnię zabiegu, np. tylko do fragmentu pola, na którym występuje agrofag,
- przeprowadzaj oprysk po oblocie owadów zapylających, czyli późnym wieczorem.
Więcej o tym, jak chronić organizmy pożyteczne podczas zabiegów dowiesz się z materiałów dostępnych na Akademia PSOR.
Dbanie o organizmy pożyteczne i świadome planowanie ich ochrony to nieodłączony element integrowanej ochrony roślin i zrównoważonego rolnictwa. To podejście wymaga wiedzy, systematycznych lustracji i konsekwencji – ale przynosi wymierne korzyści: mniej zabiegów chemicznych, niższe koszty i większa bioróżnorodność w uprawach.
