Preparaty biologiczne zyskują coraz większe znaczenie w ochronie roślin. Ich stosowanie wymaga jednak odpowiedniego podejścia. Warto pamiętać, że na rynku spotykamy różne kategorie produktów – od bionawozów, przez biostymulatory, po biologiczne środki ochrony roślin, natomiast ich sytuacja prawna jest wciąż niejasna. Dlatego przed użyciem warto dokładnie sprawdzić, z jakim preparatem mamy do czynienia.
W tym artykule koncentrujemy się wyłącznie na biologicznych środkach ochrony roślin, czyli preparatach przeznaczonych do ograniczania występowania chorób i szkodników. Wyjaśniamy, dlaczego nawet najlepsze produkty zawodzą, jeśli są niewłaściwie dobrane, przechowywane lub stosowane w złym momencie i w nieodpowiedni sposób.
Traktowanie biologicznych środków ochrony roślin jak preparaty chemiczne
Wielu rolników popełnia błąd, oczekując od biologicznych środków ochrony roślin natychmiastowego efektu, jak po aplikacji chemicznych środków ochrony roślin. Tymczasem takie preparaty wymagają więcej czasu, ponieważ ich działanie opiera się na procesach biologicznych, np. kolonizacji patogenu przez mikroorganizm jak w przypadku bakterii Bacillus thuringensis. Brak zrozumienia mechanizmu działania skutkuje błędnymi decyzjami m.in. w wyborze terminu aplikacji. W większości przypadków biologiczne środki ochrony roślin trzeba stosować prewencyjnie lub we wczesnych fazach infekcji/rozwoju szkodnika.
W obliczu wycofywania substancji czynnych i zmniejszającego się portfolio produktów chemicznych, biologiczne środki ochrony roślin mogą stanowić uzupełnienie chemicznej ochrony. Należy podkreślić, że obecnie takie produkty mogą wspierać chemiczną ochronę, ale nie są jej alternatywą. Więcej na temat mechanizmu działania takich środków przeczytasz w artykule Biologiczne środki ochrony roślin – działanie i praktyczne zastosowanie.
Stosowanie niezatwierdzonych produktów
Rynek biologicznych środków ochrony roślin rozwija się dynamicznie i choć to dobra wiadomość, oznacza również, że pojawiają się produkty „z niepewnego źródła” importowane poza oficjalnym obiegiem, bez rejestracji, dokumentacji i gwarancji skuteczności.
Warto wiedzieć, że w Polsce nie istnieje prawna definicja biologicznych środków ochrony roślin. Produkty zawierające mikroorganizmy muszą przejść taką samą ścieżkę rejestracji, jak chemiczne środki ochrony roślin. W Polsce ich rejestracją zajmuje się Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Preparaty te widnieją jako środki mikrobiologiczne i zanim trafią do sprzedaży, muszą przejść badania skuteczności, bezpieczeństwa dla ludzi, zwierząt i środowiska.
Przed zakupem zidentyfikuj problem z jakim się zmagasz, a następnie sprawdź, czy wybranych przez Ciebie produkt posiada numer rejestracyjny i został dopuszczony do obrotu i stosowania w Polsce. W tym celu skorzystaj z wyszukiwarki środków ochrony roślin na stronie Ministerstwa Rolnictwa.
Więcej informacji o tym ustrzec się przed podrabianymi środkami ochrony roślin dowiesz się ze strony bezpiecznauprawa.org
Ignorowanie warunków przechowywania
Biologiczne środki ochrony roślin w porównaniu do chemicznych preparatów cechują się zazwyczaj krótszym okresem trwałości i wyższymi wymaganiami dotyczącymi przechowywania. Wysoka temperatura, wilgoć czy nasłonecznienie mogą doprowadzić do śmierci pożytecznych mikroorganizmów albo ich dezaktywacji co w praktyce oznacza całkowitą utratę skuteczności, nawet jeśli później zostanie użyty zgodnie z instrukcją.
Dlatego środki te należy przechowywać w magazynie z kontrolowaną temperaturą i zabezpieczonym przed światłem. Często biologiczne środki ochrony roślin wymagają niższej temperatury niż chemiczne, dlatego należy kontrolować temperaturę i utrzymać ją w odpowiednim zakresie (najczęściej od 4°C do 20°C). Preparaty po otwarciu najlepiej zużywać w całości, o ile producent nie dopuszcza dalszego przechowywania. Szczegółowe informacje dotyczące trwałości i warunków przechowywania zawsze znajdują się na etykiecie – ich lekceważenie jest jedną z głównych przyczyn nieskuteczności zabiegów biologicznych.
Stosowanie w nieodpowiednich warunkach pogodowych
Działanie biologicznych środków ochrony roślin jest ściśle uzależnione od warunków atmosferycznych. Mikroorganizmy, które stanowią główny składnik wielu biologicznych środków ochrony roślin, mogą być wrażliwe na UV, wysokie temperatury i gwałtowne zmiany wilgotności, co oznacza, że nie można ich stosować w dowolnym momencie.
Kluczowe jest planowanie zabiegów na porę dnia, w której mikroorganizmy mają szansę przetrwać i skolonizować roślinę, czyli np. rano lub wieczorem, przy wyższej wilgotności i niższym nasłonecznieniu. Aplikacja tuż przed deszczem prowadzi do spłukania środka, zanim zacznie działać, a to strata pieniędzy i czasu. Prognoza pogody to obowiązkowe narzędzie, zanim jeszcze otworzysz kanister ze środkiem. Świadome planowanie aplikacji, z uwzględnieniem prognozy pogody to warunek skutecznej ochrony biologicznej i uniknięcia strat finansowych. Więcej na temat prawidłowego przechowywania i stosowania dowiesz się z artykułu Jak nie stracić pieniędzy stosując biologiczne środki ochrony roślin?
Brak integracji z innymi metodami integrowanej ochrony roślin
Skuteczność biologicznych środków ochrony roślin wzrasta tylko wtedy, gdy są stosowane jako element integrowanej strategii ochrony, w której priorytet mają działania profilaktyczne takie jak płodozmian, odpowiedni dobór odmian, nawożenie zgodne z potrzebami czy zabiegi agrotechniczne ograniczające rozwój patogenów. Błędem jest traktowanie biopreparatu jako jedynego rozwiązania problemu w momencie, gdy choroba lub szkodnik są już w zaawansowanej fazie rozwoju – biologiczne środki działają głównie prewencyjnie i wymagają czasu, aby zbudować swoją skuteczność.
Aby osiągnąć zadowalające efekty, niezbędne jest systematyczne monitorowanie upraw, ocena progów ekonomicznej szkodliwości oraz odpowiednie planowanie zabiegów. Biologiczne środki ochrony roślin najlepiej sprawdzają się przy niskiej lub umiarkowanej presji patogenów, kiedy mogą pomóc utrzymać równowagę biologiczną i ograniczyć konieczność sięgania po chemiczne środki ochrony. Bez wdrożenia metod niechemicznych, świadomego zarządzania ryzykiem i bieżącej oceny sytuacji, nawet najbardziej zaawansowany preparat biologiczny nie spełni swojej roli.
Więcej na temat praktycznego wykorzystania integrowanej ochrony roślin dowiesz się z artykułu Niezbędnik każdego rolnika, czyli jak wygląda nowoczesne rolnictwo
Stosowanie środków biologicznych to krok w stronę bardziej zrównoważonego i nowoczesnego rolnictwa. Ich skuteczność zależy jednak od właściwego podejścia nie tylko technicznego, ale też organizacyjnego. Pierwszym krokiem do unikania błędów jest uważne czytanie etykiety, która jest podstawowym narzędziem pomagającym w pełni wykorzystać potencjał biologicznych środków ochrony roślin.
Artykuł opracowano na podstawie materiałów własnych PSOR
